Podczas prawidłowej wymowy głoski „sz” czubek języka uniesiony jest do góry, do wałka dziąsłowego, zęby są zbliżone – między nimi powstaje wąska szczelina, wargi lekko zaokrąglone, wysunięte do przodu.
Głoska „sz” jest podstawową w szeregu: sz, ż, cz, dż dlatego bardzo ważne jest jej opanowanie.
Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne:
Ćwiczenia języka:
· „liczenie ząbków” – dotykanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej;
· „mycie zębów” – oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach;
· „zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach;
· „język malarzem” – język to pędzel, którego czubkiem dzieci mają naśladować
· malowanie różnych wzorów (kropek, kółek, linii, kwadratów, trójkątów);
· „młotek” – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek
i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
Ćwiczenia warg:
· "ryjek świnki" - wysuwanie zaokrąglonych warg do przodu (zęby widoczne);
· "całuski" - cmokanie ustami;
· "zmęczony konik" - parskanie wargami;
· "wąsy" - wysuwanie warg jak przy wymawianiu "u", położenie na górnej wardze
· słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania;
· "straż pożarna" - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e-o
oraz a-u;
· "ryjek" - układanie warg w kształcie ryjka, a następnie ich rozsuwanie do uśmiechu.
Ćwiczenie głoski „sz” w izolacji:
Co szumi?
Szumi woda – szszsz…
Szumi morze – szszsz…
Szumi wiatr – szszsz…
Szumi las – szszsz….
Szumią drzewa - szsz, szsz…
Szumią liście - sz, sz, sz….
Ćwiczenie głoski w sylabach:
sza, szo, szu,sze, szy
asz, osz, usz, esz, ysz
asza, osza, esze, uszu, yszy
osza, oszo, osze, oszu, oszy
esza, eszo, esze, eszu, eszy
usza, uszo, usze, uszu, uszy
ysza, yszo, ysze, yszu, yszy;
„Sza! Sza! Sza! – mówię ja. Szy! Szy! Szy! – mówisz ty. Szo! Szo! Szo! – wołam ja. Szy! Szy! Szy! – wołasz ty. Szu! Szu! Szu! – śpiewam ja. Szy! Szy! Szy! – śpiewasz ty. Sze! Sze! Sze! – myślę ja. Szy! Szy! Szy! – myślisz ty.”
„Szedł po drodze Szymek do szkoły się uczyć
i tak wciąż powtarzał:
szu – szu, szo – szo, sza – sza,
szy – szy, sze – sze.
Taki mały Szymek, co uczyć się chciał”.
Ćwiczenie głoski „sz” w wyrazach
W nagłosie:
Szafa, szachy, szalik, szelki, szopa, szabla, szyna, szyba, szufla, szkło, szklanka, szatnia, szachy, szeroki, szufelka, szuflada, szewc, szorty, szum, szofer, szuwary, szkoła, szyja, szynka, szydełko, szew, szept, szpulka, szpital, szpak, sznurek, szmata, szwalnia, szkapa, szkoda, szlak, szpilka, szpinak, sztuka…
Śródgłosie:
Kieszeń, wieszak, uszy, koszula, maszyna, poduszka, kaszka, kasztan, proszek, broszka, puszka, pliszka, kasza, kaszel, maszyna, nosze, kosze, kalosze, koszyk, wieszak, puszek, groszek, poszewka, daszek, leniuszek, kieliszek, podeszwa,
myszka, biszkopt, gruszka, mieszkanie, muszla, kasztan, podszewka, większy, lepszy, wierszyk, Warszawa…
Wygłosie:
Kosz, mysz, kapelusz, grosz, kalosz, pióropusz, koklusz, gulasz, klosz, kalosz, tusz, plusz, dorsz, marsz…
Artykułowanie ciągów wyrazowych:
szkolna szatnia
szara myszka
szklany kosz
blaszana puszka
puszysty szalik
oszroniona szyba
koszula Szymona
szampon Szymona
szalik Szymona
kalosze Szymona
szufelka Agnieszki
fartuszek Agnieszki
kapelusz Agnieszki
obszerna szafa,
kosz kasztanów,
szerokie szuflady,
szanuj zeszyty,
obszerne szuflady,
maszyna szyje,
szara mysz,
Zbyszek pisze,
Tomaszek leniuszek,
szary szalik,
szerokie szelki,
szkolna szatnia,
szkodliwy proszek,
szklany klosz,
pluszowy kapelusz,
fałszywy grosz,
blaszana puszka,
kosztowny naszyjnik,
szpitalne nosze,
puszysty szalik
koszyk szpinaku,
oszroniona szyba,
bursztynowa broszka,
pszenna kasza,
obszerne mieszkanie,
wszyta kieszeń …
Ćwiczenie głoski „sz” w zdaniach:
Tomasz idzie do szkoły.
Mama szyje na maszynie.
Bartosz szuka szelek.
Łukasz to piekarz.
Tata poszukuje koszyka.
Mysz ma małe uszy.
Ja noszę kalosze.
W szafie wisi kapelusz.
Agnieszka mieszka w Koszalinie.
Szybko poszedł do szkoły.
Szalik Szymona. był w szafie,
Na wieszaku wisi koszula.
Koszula ma wyszywane kieszenie.
To nasza szkoła.
Pod szafą siedzą myszy.
W szafie są szerokie szuflady.
Dzieci muszą jeść kaszę.
Tomasz poszedł pieszo do szkoły.
Zbyszek pisze wiersze.
Szymek jest leniuszkiem.
Listonosz przyniósł depeszę.
Na poddaszu mieszkają szpaki.
Szanuj książki i zeszyty.
Przy szopie szumią kasztany.
Ptaszki zbierają okruszki.
W szkole jest szatnia.
W szufladzie są szachy.
Nasza pani pisze na maszynie.
Szymon idzie do szkoły.
Szymon ma szarą koszulę.
Mariusz lubi gruszki.
Szymon gra w szachy.
Koło szkoły stoją sanki.
W szafie wisi sukienka.
Mama przyniosła szynkę.
W koszyku był groszek.
Agnieszka kaszle.
W szufladzie są szpulki.
Nie pomijamy żadnego etapu. Przechodzimy do kolejnych ćwiczeń tylko wtedy, gdy dziecko opanowało ćwiczony materiał.
Teksty do ćwiczeń:
„Wiaterek” W pewnym lesie Pan Wiaterek Wyszedł sobie na spacerek, Szszsz... Milo szumi, spaceruje, Trąca drzewa, podskakuje, Szszsz... Wiatr listami rozbawiony, Rusza nimi z każdej strony, Szszsz... W końcu prosi je do tańca, No i szumiąc tańczą walca, Szszsz...
"Szpak"
Szedł po drodze szpak do szkoły się uczyć,
i tak sobie śpiewał:
szpu- szpu, szpa- szpa,
szpo- szpo, szpe- szpe,
szpi- szpi... Taki śmieszny szpak, co uczyć się chciał.
„Szara myszka” Szara myszka w szafie mieszka A na imię ma Agnieszka. Ma w szufladzie trzy koszule, kapelusze, szelki, sznurek. Grywa w szachy, pisze wiersze, tuszem robi szlaczki pierwsze. Chętnie szynkę je i groszek, kaszę, gulasz, gruszek koszyk.
„Myszka”
Łepek z uszami wytnę z kasztana, Na brzuszek wezmę szyszkę. Ogonek i łapki będą wełniane i do zabawy zrobię myszkę.
Przyszła myszka do szewca i prosi: uszyj mi puszyste bambosze takie, jak teraz się nosi. Zerknął szewc na myszkę radosny i rzekł: Mam, dużo roboty, zaczekaj do przyszłej wiosny.
„Łakomczuszek”
Raz do brzuszka łakomczuszka wpadła gruszka, dwa jabłuszka, miód
z garnuszka, z barszczem uszka i bigosu cała puszka. Oj, uważaj łakomczuszku, straszny tłok jest w twoim brzuszku! Od Warszawy do Koluszek tyś największy łakomczuszek
"Zwierzątka idą do szkoły" Rok szkolny już się zaczął. Ze wszystkich stron lasu spieszą do szkoły, pod szumiące kasztany, leśne zwierzątka. Pierwszy maszeruje zajączek Długouszek
z młodszym braciszkiem zajączkiem Kłapouszkiem. Za nimi drepce jeż. Nie może maszerować tak szybko jak jego towarzysze, bo odwiązały mu się sznurowadła
i plączą się pod nóżkami. Jeża pogania myszka w szarym szkolnym fartuszku.. Obok myszki zamaszystym krokiem spieszy borsuk Leniuszek. Na końcu podskakując idą panny wiewióreczki. Szyjki mają owinięte szalikami,
a w puszystych ogonkach szafirowe wstążki. Niosą w koszykach zeszyty i książki. Spieszą się zwierzątka, a ptaszki przyśpiewują im do marszu.
….
Rok szkolny już się zaczął. Ze wszystkich stron Warszawy spieszą do naszej szkoły przy szumiących kasztanach chłopcy i dziewczynki. Wszyscy powyciągali
z szaf i szuflad szykowne ubrania: świeże koszule, czarne lub szare spódniczki
i spodnie oraz porządnie wyczyszczone szczotką buciki. Szymon
i Zbyszek poszli do szkoły pieszo. Mieszkają oni na ulicy Szerokiej, na poddaszu strasznie starej kamienicy czynszowej w dość obszernym mieszkaniu. Pierwszy do szkoły maszeruje Zbyszek, stawiając zamaszyste kroki. Jego młodszy braciszek nie może poruszać się tak szybko jak Zbyszek, ponieważ odwiązały mu się sznurowadła i plączą się teraz pod nóżkami chłopca. Poza tym Szymek jest małym leniuszkiem i nie spieszno mu do szkoły. Wolałby bawić się żołnierzykami w szarych mundurach z blaszanymi szablami albo wyciągnąć
z szuflady kolejkę i puszczać po szynach tę stalową maszynę. Pierwszy dzień
w szkole będzie szczególnie uroczysty, ale jutro dzieci ubiorą na siebie szkolne fartuszki, do worków uszytych przez swoje mamy włożą zmienne bambosze, pod pachę wsadzą książki oraz zeszyty i pomaszerują wesoło do szkoły przy szumiących kasztanach.
Opracowano na podstawie :
http://www.edukacja.edux.pl/p-2416-korygowanie-wymowy-glosek-szumiacych-wywolywanie.php
http://www.edukacja.edux.pl/p-2418-korygowanie-wymowy-glosek-szumiacych-wywolywanie.php
http://www.przedszkola.malopolska.pl/logopeda/gloski_szumiace.html
http://spnochowo.srem.pl/pliki/publikacje/nauczyciele/gloski_szumiace.pdf
http://mojatrzynastka-chelm.pl/pliki/logopeda/SZ.1pdf.pdf
https://sp23wroc.pl/dokumenty/trudne_teksty.pdf
http://www.edukacja.edux.pl/p-34170-utrwalamy-poprawna-wymowe-gloski-sz.php